Emotionele empathie voel je mee met je hart, leef je je emotioneel in, voel je mee (of je nou wil of niet), wordt opgeroepen door je spiegelneuronen, gaat onbewust reflexmatig via de linker “anterior insula”. Zoiets als zien gapen, dan ga je meegapen; Monkey see, Monkey do.
De functies van de insula lijken complex en gevarieerd. Aangenomen wordt dat het gebied zintuiglijke prikkels samenbundelt binnen een emotionele context. De insula anterior lijkt daarbij gerelateerd aan reuk, smaak, de zelfstandig aangestuurde en limbische functies (een groep structuren in de hersenen die betrokken zijn bij emotie, motivatie, genot en het emotioneel geheugen). De insula anterior lijkt ook betrokken bij pijnervaringen en basale emoties als afkeer, angst, woede e.d.
Bij cognitieve empathie denk je mee met je hoofd, doen er geen reflexmatige spiegelneuronen mee, is er geen sprake van inleven of meevoelen, maar gaat het om cognitief begrijpen waar die ander het over heeft zonder dat het gevoel meedoet. Vaak wordt cognitieve empathie verward met emotionele empathie…..
De autismeparadox; wel gevoelig, maar niet (emotioneel) empathisch
Het empathisch vermogen van het autistische brein blijft een raadsel. Kijk je naar bewust gedrag, dan lijkt de extreem mannelijk brein theorie van Baron-Cohen te kloppen: autisten lijken niet te reageren op de emoties van anderen. Maar ze kunnen wel bewust emoties imiteren, ontdekte Yiryima, en ook onbewuste imitatie is geen probleem, aldus het onderzoek van Magnée.
Een kijkje in het brein biedt evenmin duidelijkheid: net als je denkt dat vrouwen een sterke spiegelimpuls hebben, en mannen een lichtere, en autisten nog minder, gooit een experiment met een bewegende stip roet in het eten. En dan blijkt dat het wellicht zo is dat autisten best empathisch kunnen zijn, en al helemaal cognitief empatisch, maar gewoon niet voor emotionele empathie kiezen. Misschien wel omdat ze onbewust te gevoelig zijn voor de emoties van anderen. En maakt dat mensen met autisme nou juist wel of niet empathisch? En wat zegt dat over mannen en vrouwen?
Autisme is – en blijft, voorlopig – een mysterie. Niet alleen voor de psychiatrie, maar ook voor de biologie en de neurologie. Op elk niveau, van gedrag tot automatische reactie, van hersengebied tot neuronen, is weer een nieuw stukje van de puzzel te vinden. De oplossing van die puzzel is nooit simpel. De mens is een ingewikkeld ding.
Empathie en NPS
Uit een wetenschappelijk Amerikaans onderzoek van 2013 kwam dit naar voren: Er werd een studie uitgevoerd om inzicht te krijgen in lokale afwijkingen van grijze stof volume (GM). Grijze stof zijn de gebieden in de hersenen die met zenuwcellen gevuld zijn. Deze gebieden zien er grijs uit als je de hersenen doorsnijdt en bekijkt. De onderzoekers kregen beelden te zien van mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) en een monster van gezonde controles, in combinatie met leeftijd, geslacht, rechts- of linkshandigheid en intelligentie. De beide groepen werden vergeleken met betrekking tot het volledige volume van het hersenweefsel en lokale afwijking van het GM-volume (de grijze stof). De resultaten waren opmerkelijk; ten opzichte van de “gezonde controle-groep” hadden de mensen met een NPS een kleiner GM-volume in de linker anterior insula (een deel van het hersengebied). GM-volume in de linker anterior insula staat voor zelf-gerapporteerde emotionele empathie. Ook in andere hersengebieden kwam er een kleiner GM-volume uit het onderzoek bij mensen met een NPS. Met andere woorden, er is wel degelijk empirisch bewijs voor structurele afwijkingen in hersengebieden van mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Dit onderzoek werd gedaan in het kader van mensen met een NPS en hun beperkte mogelijkheid voor emotionele empathie, geweten (waaronder schuld en berouw) en verantwoordelijkheidsgevoel zijn factoren die aantoonbaar niet tot nauwelijks ontwikkeld zijn bij narcisten in vergelijking tot de “gemiddeld normale mens”. Dat narcisten een beperkte mogelijkheid hebben tot emotionele empathie was al bekend en uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dit nu dus ook aantoonbaar te zijn. (Bron: Journal of Psychiatric Research, oktober 2013).
Narcistisch en hoogsensitief in relatie
Wat opvallend is om te zien, is dat je vaak “narcistische” relaties ziet; waarbij de ene persoon kenmerken van hoogsensitief (HSP) en de andere kenmerken van een narcistische persoonlijkheid (NPS) heeft. En eigenlijk is dit ook wel vrij logisch….. Want waar de NPS juist een tekort aan heeft, is bij de HSP in een grote mate aanwezig. Hier doel ik op het emotioneel empatisch vermogen. Een HSP is juist uitermate gevoelig voor de sfeer en stemming van de omgeving of de ander, heeft veel spiegelneuronen, terwijl de NSP alleen maar uitermate gevoelig is voor zich- of haarzelf. Daarnaast is de HSP vaak sterk afgestemd op de ander, vaak ook zonder het zichzelf bewust te zijn en de NPS totaal niet. Een HSP heeft baat bij harmonie, rust en regelmaat en de NSP juist bij deining en conflict. Wat trekt deze twee, zo op het eerste gezicht lijkende tegenpolen, dan zo in elkaar aan? De gemeenschappelijke factor is echter wel degelijk dezelfde; er is vaak geen verbinding met het echte zelf. Waar de NSP deze verbinding met het echte zelf hoogstwaarschijnlijk zich ook nooit eigen zal kunnen maken, vanwege de lage hoeveelheid grijze stof in de linker anterior insula, is de verbinding met de ware zelf voor een HSP zeker te trainen. Mensen die HSP zijn, zijn vaak zo sterk afgestemd op de ander en hebben dit als het ware overontwikkeld, dat ze niet eens stil staan bij wat hun eigen wil, grenzen en behoeftes zijn. Het lastige in deze combinatie is dat mensen die HSP zijn, vaak naast het overmatig aanwezige emotionele empatisch vermogen, een sterk verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Ze kunnen ook de goede kanten van de NSP ondanks alles blijven zien, want laten we wel wezen, ieder mens heeft een goede en een slechte kant. Ook willen ze de ander proberen te helpen en het beste uit zichzelf te laten halen, zich/haar te laten ontwikkelen. Alleen dat is niet aan de ander, dat moeten wij allemaal zelf doen. Hulp bieden is goed, maar nimmer ten koste van je eigen ik, anders geef je je”zelf” weg. Maar al deze factoren en combinaties van factoren, zorgen er juist voor dat het voor een HSP nog moeilijker is om uit het narcistische web te komen en ook te blijven.
De belangrijkste les die we moeten leren uit een destructieve relatie is het ontwikkelen van eigenliefde, of je nu HSP bent of niet. En het belangrijkste leermoment voor een HSP is leren afstand te nemen van destructieve personen, situaties en relaties. Juist precies datgene wat een HSP zo moeilijk vindt, want die wil de ander te allen tijde helpen en steunen, zelfs als dat betekent dat dit ten koste gaat van je”zelf”.
Thuiskomen bij jezelf
- Leer dat je de ander niet liefhebt boven jezelf, maar als jezelf.
- Leer je eigen ik te ontwikkelen en je af te schermen voor de sfeer, stemming en energie van de ander.
- Leer bovenal jezelf serieus te nemen, te helpen en te accepteren. Mensen die HSP zijn hebben een sterk ontwikkelde intuïtie, maar durven daar vaak niet naar te luisteren of deze te volgen, omdat ze vaak twijfelen aan zichzelf. Maar juist bij een HSP is de intuïtie en gevoeligheid zo sterk, dat zowel je lichaam als geest hele duidelijke signalen afgeven wanneer iets niet klopt of niet goed is.
- Door te leren om met je”zelf” in contact te komen en te leren je eigen ik serieus te nemen, in plaats van te veranderen omwille van de ander, de harmonie of goeie sfeer, dan zul je weer thuiskomen bij jezelf. Je leert te vertrouwen op je eigen intuïtie en je zult ook zien dat je kunt vertrouwen op deze intuïtie. Dan zullen je relaties ook kunnen veranderen van ongezonde giftige relaties, naar gezondere relaties waarin gelijkwaardigheid, harmonie en bovenal oprechte liefde aanwezig zijn.
Risicovolle factoren in de persoonlijkheid,
(die dus meer kans kunnen geven op narcistisch misbruik):
- Stellen moeilijk of geen grenzen.
- Verlangen sterk naar verbinding, liefde, liefdevolle aandacht en genegenheid.
- Zijn vaak te aardig, te meelevend, te liefdevol en te ruimdenkend.
- Kunnen moeilijk onderscheid maken tussen wie niet “goed” is en wie wel; ze willen graag het goede van mensen inzien.
- Naïef en teveel vertrouwen op anderen en vertrouwen hebben in anderen.
- Mensen die zich eenzaam voelen.
- Vaak zelfopofferend, altijd klaarstaan voor andere mensen, denk hierbij aan mensen die bijvoorbeeld hulp-/dienstverlenende beroepen uitoefenen.
- Het zijn vaak idealisten, dromen hoe het zou kunnen zijn en te weinig inzien dat sommige mensen echt niet goed voor je zijn.
- Een sterk ontwikkeld emotioneel empatisch vermogen.
- Een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
- “Sterke” mensen. Veelal heerst de misvatting dat het altijd hulpeloze zwakke lammetjes zijn die voor de narcist vallen, dit is echter niet het geval. Het is juist de sterke vrouw/man waar de narcist voor valt, want dat is goed voor zijn imago. Een zwak lammetje verrijkt zijn ego niet en dat is datgene waar de narcist altijd naar kijkt. Wat levert het mij op? En juist deze sterke personen leveren hem energetische bevoorrading en aanzien op.
Belangrijke beschermende factoren:
1. “Heb uw naaste lief àls uzelf, niet boven uzelf!” Want juist door de ander zo te willen helpen, soms zelfs redden, vergeet je jezelf. Om een gezonde relatie op te bouwen is het dus belangrijk dat je een stevig “hekwerk” om jezelf heen hebt staan. Hiermee bedoel ik, dat je goed weet te her- en erkennen wat jouw eigen grenzen zijn en hier ook voor staat en dit duidelijk aan de ander kunt aangeven.
2. Ook eigenliefde ontwikkelen is heel belangrijk. Werken aan je zelfwaardering. Want hoe wil je dat de ander liefdevol met jou omgaat, als je dat niet eens met jezelf doet.
3. Denk ook goed met je hoofd na, niet alleen met je gevoel. Met gevoel bedoel ik iets anders als intuïtie. Intuïtie is een gevoelsmatig “weten”, gevoel kan zich uiten in emoties zoals hoop, verliefdheid etc.
Bron http://www.narcismevrij.nl/
Interessant boek wat ook de relatie HSP als “echoist” en NSP als “narcist” uitlegt; Geboeid door narcisme van Diana Ruthgeerts, Pesso-therapeut.
Andere waardevolle website: http//het.verdwenenzelf.nl